چهار زمینه کلی برای تفسیر آیه ها

هر معنی، هر مفهوم، هر مصداقی و هر تفسیر برای این آیات غیر از اصول جهان شناسی، امکان ندارد مگر این که چهار مورد مذکور نادیده گرفته شده و به اصطلاح زیر پا گذاشته شوند.

مسئله یک مسئله استقرائی است: در همه چیز این جهان اعم از امور آفرینش و امور زیستی حیوانی و انسانی و نیز امور اجتماعی، بنگرید و با دقت بررسی کنید؛ مصداق صحیح و تفسیر درست برای آن ها نمی یابید مگر اصول جهان شناسی و بس.

2- سوگند: انسان ها وقتی سوگند یاد می کنند که دست شان از دلیل و برهان خالی باشد؛ کسی که برای سخنش یا ادعایش دلیل و برهان دارد، نیازمند سوگند نیست. بویژه وقتی که دلیل در حد کافی و برهان روشن وجود داشته باشد سوگند یاد کردن، بیهوده، لغو و غیر حکیمانه می شود.

چرا خداوند در جاهای متعددی از قرآن، سوگند یاد می کند؟ او که برای آوردن دلیل قادر است و قدرت مطلق دارد-؟

پاسخ: سوگند های قرآن عین دلیل و برهان است: مثلاً در آغاز سورۀ یس می فرماید: وَ الْقُرْآنِ الْحَكيمِ اِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلين‏: سوگند به قرآن که کتاب حکیمانه است تو از پیامبران هستی.

قرآن به حدی حکیمانه است که کسی قادر به آوردن مثل آن نیست و این دلیل بزرگ و برهان قاطع است که آورندۀ آن رسول خدا است زیرا چنین حکمتی از توان بشر خارج است.

در جاهائی که خداوند به موجودات جهان سوگند یاد کرده همگی توام با دلیل علمی و برهان اندیشه ای است و هر کدام از این سوگند ها انسان را به تفکر علمی و اندیشۀ تحقیقی دعوت می کند.

سوگند انسان ها، آخرین سخنشان است، آخرین وسیله شان است. اما سوگند های خداوند هر کدام آغاز و شروع یک گفتگوی علمی پردامنه است؛ وقتی حرف قسم «و» می آید تازه یک مطلب عظیم علمی شروع می شود.