سورۀ ذاریات
در سوره ذاریات، چهار آیه اول موضوع بحث است که باز به طور علی الحساب ترجمه کرده سپس به شرح و اثبات آن می پردازیم:
1- وَ الذَّارِياتِ ذَرْواً: سوگند به وزندگان شدید که پخش می کنند یک پخش کردن ناشناخته و نامأنوس برای عموم مردم.
2- فَالْحامِلاتِ وِقْراً: پس؛ به آن هائی که حمل می کنند بار (وزن)ی را، که یک وزن، بار، وِقِر ناشناخته و نامأنوس برای عموم مردم.
3- فَالْجارِياتِ يُسْراً: پس به آن ها که حرکت شان یک جریان نرم است، نرم ویژه و ناشناخته برای عموم مردم.
4- فَالْمُقَسِّماتِ أَمْراً: پس؛ به آن ها که تقسیم کنندگان یک امر هستند، امری ویژه و ناشناخته برای عموم مردم.
شرح: سرتاسر جهان و همه چیز جهان، پخش کننده و پخش شونده هستند.
انرژی ها و مواد همیشه و به طور مداوم- از آغاز پیدایش ماده اولیه جهان تا به امروز و تا به ابد[1]– در مرکز جهان ایجاد شده و جهان را تغذیه کرده و بزرگ می کنند و به گسترش وادار می کنند، نو پدیدها پیش پدیدها را وادار می کنند که به شش جانب پخش شوند. این جریان همچنان به طور «نو نو» تازه به تازه، ادامه دارد و خواهد داشت.
پیش تر در تفسیر آیه «عُذْراً أَوْ نُذْراً» به شرح رفت که این نو پدیدگان به دو قسمت تقسیم می شوند: برخی به اتم و ماده تبدیل می شوند و بخش دیگر به صورت انرژی به اقیانوس پهناور، می پیوندند. فَالْحامِلاتِ وِقْراً، آن بخش را در نظر دارد که به اتم و ماده تبدیل شده و باردار و دارای «وزن» می شوند.
حاملات: باردارها.
وقر: وزن.
از همین آیه نیز روشن می شود که ایجاد شدگان در مرکز جهان، ابتدا فقط به صورت انرژی ایجاد می شوند سپس بخشی از آن ها به اتم، مواد، کرات، تبدیل می شوند.
این همان پرسش بزرگی است که پیش تر تحت عنوان «آیا در نظام و سازمان جهان، اصالت با ماده است؟ یا با انرژی؟». و گفته شد که غربیان که گسترش جهان را انبساطی
می دانند، هم از اصل قانون «ایجاد در مرکز جهان» غافل اند و هم پاسخ درست به پرسش بزرگ بالا ندارند.
پیام وَ الذَّارِياتِ ذَرْواً، همان پیام فَالْعاصِفاتِ عَصْفاً، است که در سوره پیش به شرح رفت با این فرق که در آن جا توجه بیش تر به شدت وزیدن، بود و در این جا به جنبۀ پخش کنندگی آن توجه دارد. در آن آیه قانون شدت حرکت و سرعت حرکت در گسترش جهان، در نظر بود، و در این آیه، شدت پخش کنندگی و پخش شوندگی.
فَالْجارِياتِ يُسْراً: این آیه به یک قانون دیگر توجه دارد: با همۀ آن شدت ها، سرعت ها، صوت و غرش های عظیم- که در آیه های پیشین و نیز در آیه اول این سوره (والذاریات ذرواً) دیدیم- این حرکت های شدید، سریع، غرش کننده، همگی «حرکت نرم» هستند: حرکت موزون، قانونمند، راحت و آسان که آیه 33 سورۀ انبیاء دربارۀ حرکت و انتقال کرۀ زمین، ماه و خورشید می فرماید: وَ هُوَ الَّذي خَلَقَ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ في فَلَكٍ يَسْبَحُونَ.[2] و آیه 40 سوره یس می فرماید: لاَ الشَّمْسُ يَنْبَغي لَها أَنْ تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَ لاَ اللَّيْلُ سابِقُ النَّهارِ وَ كُلٌّ في فَلَكٍ يَسْبَحُونَ.[3] از آن حرکت ها با «شنا» و «شناوری» که راحت ترین، نرم ترین حرکت است، تعبیر می کند. و می گوید: هر کدام در مداری شناور هستند.
و در آیه سوم سورۀ نازعات که شرحش خواهد آمد، می فرماید: وَ السَّابِحاتِ سَبْحاً: شناورانی که با یک نوع ویژه از شناوری، شنا می کنند.
این گونه آیه ها روشن می کنند که همۀ کرات، منظومه ها و کهکشان ها، همگی در درون اقیانوس عظیمی از انرژی شناور هستند.
و نیز توجه می دهند که در جهان هیچ «خلاء»ی وجود ندارد. محتوای جهان یا ماده است و یا انرژی.
هم لفظ جاری و جاریات نشانگر نرمی، قانونمندی و آسانی حرکت ها است و هم کلمۀ یُسراً بر آن تنصیص می کند.
فَالْمُقَسِّماتِ أَمْراً: مرسلات نو پدید و پیش پدید، همگی به دنبال امر «کن فیکون» در انجام ماموریت هستند. ماموریت دو جنبه دارد: ماموریت تبدیل شدن به ماده، و ماموریت باقی ماندن در حالت انرژی، مرسلات در حرکت ذروی خود آن ماموریت را در میان خودشان تقسیم می کنند: برخی به اتم و ماده و کرات تبدیل می شوند و برخی در همان حالت انرژی باقی می مانند.
قوانینی که در این 4 آیه آمده اند:
1- جهان- حرکت های سریع= جهان راکد= جهان بدون گسترش= تنها همان ماده اولیه کوچک.
2- جهان- حاملگی= جهان بدون ماده= جهان صرفاً انرژی.
3- جهان- حرکت جاری شناگونه و قانونمندی حرکت= جهان پر از اضطراب و آشفتگی.
و در واقع چنین جهان مضطرب و آشفته، امکان وجودی ندارد.
4- جهان بدون آن امر، نه امکان به وجود آمدن داشت و نه امکان تغذیه و گسترش و نه امکان بقاء. مرسلات ماموریت آن امر، را میان خود تقسیم می کنند.
بررسی لغات: ذاریات جمع ذاريه، اسم فاعل مؤنّث، از دو ماده آمده است و هر دو به یک معنی:
از مادۀ «ذَرَیَ»: ذَریت الرّیح التراب: اطارته و فرّقته: باد خاک را پرانید و پراکنده کرد.
ذرواً: یک پخش و پراکنده کردن ویژه و ناشناخته و نامأنوس برای عموم مردم.
حاملات: حامله ها: باردارها.
وقراً: یک وزن، یک بار ویژه، یک بار ناشناخته برای عموم مردم. فرق اتم و ماده، با انرژی این است که مواد هم وزن دارند و هم بار. و انرژی این دو را ندارد- یعنی خود انرژی همان بار است، باردار نیست.
لغات دو آیه بعدی، روشن و مشخص است.